Dikkat Bedenimiz Konuşuyor: Panik Atak Nedir?

Dikkat Bedenimiz Konuşuyor: Panik Atak Nedir?

İnsanlar bazen yaşadığı duyguları belirli sebeplerden ötürü dışa vurmaktan kaçınır. Onları yaşamak ve yüzleşmek yerine tıpkı birer toz misali halının altına süpürmeyi tercih ederler. Duygular uzun vadede sağlıklı bir şekilde yaşanmadığı takdirde beden onların birer sözcüsü olur ve çeşitli fizyolojik belirtilerle kendini dışa vururlar. Öfkelenir ve susarsınız, belki de öfkelenmeyi bir zayıflık olarak görür bunu yaşamaktan kaçınabilirsiniz, aradan günler geçer zihin bu duyguyu unutur ya da unutmuş gibi yapar ve beden günü geldiğinde bu bastırılmış öfkeyi göğüs sıkışması ya da kalp çarpıntısı olarak ortaya çıkarır. Bir konuda suçluluk ya da utanç yaşar, bu duygularla yüzleşmek yerine hiç olmamış gibi davranırsınız. Zihin bunu unutur ya da unutmuş gibi yapar ve beden günü geldiğinde ölüm korkusu yahut kontrolü kaybetme hissiyle bu duyguları hatırlatır. Psikolojik problemler zaman zaman çeşitli fizyolojik belirtilerle ortaya çıkmaktadır. Bu belirtiler stres, anksiyete ya da farklı sebeplerden kaynaklanabilir. Ben bu yazımda size panik ataktan bahsetmek istiyorum çünkü panik atağı ve belirtileri iyice kavrayabilirsek bedenimizin sesine kulak vermiş olacağız.

Panik Atak Nedir?

Panik atak, ani bir şekilde ortaya çıkan, dakikalar içinde zirveye ulaşan birçok fiziksel ve bilişsel belirtinin eşlik ettiği yoğun bir korku ya da rahatsızlık durumu olarak tanımlanmaktadır. Bu durum çoğunlukla iki ile otuz dakika arasında devam eder ve birkaç dakika içinde zirveye ulaşır. Kalp çarpıntısı, terleme, titreme, nefes darlığı, boğulma hissi, göğüs ağrısı veya rahatsızlığı gibi fiziksel belirtilerle kendini gösterir.

Panik Atak Belirtileri Nelerdir?

DSM-5 (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı)’e bakıldığında panik atak belirtileri şu şekilde sıralanmaktadır:  1.⁠ ⁠Çarpıntı, kalbin kuvvetli ya da hızlı atması  2.⁠ ⁠Terleme  3.⁠ ⁠Titreme veya sarsılma  4.⁠ ⁠Nefes darlığı ya da boğuluyor gibi hissetme  5.⁠ ⁠Soluğun tıkandığı duyumu  6.⁠ ⁠Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma  7.⁠ ⁠Bulantı ya da karın ağrısı  8.⁠ ⁠Baş dönmesi, sersemlik, bayılacakmış gibi hissetme  9.⁠ ⁠Titreme ya da üşüme, ateş basması 10.⁠ ⁠Uyuşma veya karıncalanma (parestezi) 11.⁠ ⁠Gerçek dışılık hissi (derealizasyon) veya kendinden kopma (depersonalizasyon) 12.⁠ ⁠Kontrolünü kaybetme ya da “çıldırma” korkusu 13.⁠ ⁠Ölüm korkusu

Panik atak tanısı koyabilmek için bu 13 belirtiden en az 4’ünün ani şekilde ortaya çıkması ve 10 dakika içinde yoğun düzeye ulaşması gerekir.

Panik Atak Neden Olur?

Genetik bir yatkınlık, psikolojik durumlar, biyokimyasal süreçler ve çevresel faktörler gibi etkenler panik atağın oluşumuna neden olur. Panik atağın oluşum nedeninin anlaşılabilmesi için biyolojik, psikolojik ve sosyal etkenlerin bir arada değerlendirilmesi gerekir. Uzmanlar çoğu zaman birden fazla faktörün bir arada bulunduğu bir tablo ortaya çıkarır.

Panik Atağın Psikolojik Kökenleri Neler Olabilir?

Panik atak beklenmedik anlarda ortaya çıkıyor gibi görünse de bu kriz, bastırılmış öfke, üzüntü, suçluluk ya da korkuların beden yoluyla dışa vurumudur. Gülseren Budayıcıoğlu’nun da dediği gibi: “Panik atak, susan ruhun çığlığıdır.” Bu ataklar, bir çeşit alarm sistemidir. Beden, artık zihnin sakladığı yükleri taşıyamaz hale geldiğinde devreye girer. Siz kötü olayları, yaşanmamış duyguları geride bıraktığınızı düşünür, hayatın normale döndüğünü sanarsınız. Her şey yolunda gibi görünüyordur aslında ama bedeniniz bir depo gibidir; yaşanmış fakat ifade edilmemiş tüm korkuları, hüzünleri, kırgınlıkları biriktirir. Ve günü geldiğinde bu birikmiş duygular, sessizce çalmaya başlayan tehlike çanları gibi kendini hissettirir. Kalp atışınız hızlanır, nefesiniz daralır, kontrolü kaybettiğinizi sanırsınız. Aslında bu, bedenin size verdiği bir uyarıdır: "Ben hâlâ buradayım, senin adına taşıdığım duygularla ilgilenmeni bekliyorum."

Tam bu noktada farkında olmadan kendimize yüklediğimiz aşırı sorumluluklar ve kusursuz olma arzusunun da panik atağa neden olabileceğine değinmek isterim. Toplumumuzda duyguları yaşamak çoğu zaman birer zayıflık olarak görünmektedir. Bizler de bu noktada güçlü görünmeye çalışır, duygularımıza yer vermemeyi başarı sayarız. Hata yapmaktan korkar, kontrolü kaybetmenin zayıflık olduğunu düşünürüz. Bu düşünce yapısı zamanla içimizde büyük bir baskı yaratır. Çünkü hayatın kendisi zaten belirsizliklerle doludur ve her şeyi kontrol etmek mümkün değildir. Sürekli olarak “her şeyin üstesinden gelmeliyim”, “hata yapmamalıyım” düşünceleriyle yaşamak, zihinsel bir yük olmaktan çıkıp bedensel bir baskıya dönüşür. Beden bu baskıya uzun süre dayanmaz. İçsel sıkışmışlık, zamanla panik atağın fiziksel belirtileriyle yüzeye çıkmaya başlar. Aslında bu da bir tür direniştir: Beden, artık bu kadar mükemmel olmaya çalışmanın sürdürülemez olduğunu söyler.

Panik atak krizi esnasında yaşananlar her ne kadar bizi korkutsa da aslında bedenimiz bizim düşmanımız olduğu için bunu yapmaz. Evlerdeki ufacık dumanlardan aktive olan yangın alarmlarını bilirsiniz. Bu alarmlar çaldığında ortada gerçek bir tehlike yokken o çıkardığı ses bizi rahatsız eder fakat ortada ciddi bir yangın varsa o alarmlar bizim kurtarıcımız olabilir. Panik atak da tıpkı o yangın alarmları gibidir. Bazen bizi gereksiz yere tedirgin eder gibi görünse de, bazen de iç dünyamızda büyümekte olan bir yangına işaret eder.

Eğer siz de zaman zaman nedenini anlayamadığınız bedensel belirtiler yaşıyor, duygularınızı bastırdığınızdan şüpheleniyorsanız, yalnız olmadığınızı bilmelisiniz. Panik atak bir son değil, bir işaret olabilir. Belki de yıllardır yok saydığınız duygularınız size artık görünür olmak istiyordur.

Ve unutmayın: hissetmek, zayıflık değildir. Yardım istemek, güçsüzlük değildir. Bedeninize kulak verin. O, sizi içinizde büyümekte olan bir yangından kurtarıyor olabilir.

Kaynakça

•⁠ ⁠ALEM Dergisi. (2023). Panik duygusunu yenmenin yolları. https://www.alem.com.tr/roportajlar/panik-duygusunu-yenmenin-yollari-1067787

•⁠ ⁠Anadolu Sağlık Merkezi. (2025). Panik atak belirtileri nelerdir? Panik atak nasıl geçer? https://www.anadolusaglik.org/saglik-rehberi/panik-atak-belirtileri-nelerdir-panik-atak-nasil-gecer

•⁠ ⁠Bayrak, Ö. (2020). Agorafobiye eşlik eden panik bozuklukta bilişsel davranışçı terapi. Sosyal Bilimler Dergisi, 7(34), 177–192. https://www.sobider.net/FileUpload/ep842424/File/9.agorafobiye_eslik_eden_panik_bozuklukta_bilissel_davranisci_terapi.pdf

•⁠ ⁠Budayıcıoğlu, G. (2022). Çağın hastalığı: Panik atak. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/dr-gulseren-budayicioglu/cagin-hastaligi-panik-atak-42113524

•⁠ ⁠Hiwell. (2024). Panik bozukluk nedir? Nedenleri ve tedavisi. Hiwell Blog. https://www.hiwellapp.com/blog/panik-bozukluk-nedir-nedenleri-ve-tedavisi

•⁠ ⁠Vitafenix. (2024). Panik atak nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi. https://www.vitafenix.com/blog/panik-atak-nedir-neden-olur-belirtileri-ve-tedavisi