Travma Sonrası Büyüme Nedir?

Travma Sonrası Büyüme Nedir?

Hayat bazen bizi zorlayıcı olaylarla sınar. Depremler, kazalar, ciddi hastalıklar, sevdiklerimizi kaybetmek… Bunlar, hepimizin karşılaşabileceği travmatik deneyimlerdir. Ancak ilginç bir şekilde, bazı insanlar bu tür travmaların ardından sadece toparlanmakla kalmaz, aynı zamanda hayata daha farklı ve güçlü bir şekilde devam eder. İşte bu duruma "travma sonrası büyüme" deniyor. Travma sonrası büyüme (İngilizce adıyla Post-Traumatic Growth - PTG), insanın yaşadığı zor bir olaydan sonra hayatında olumlu değişiklikler yaşaması anlamına geliyor. Yani bu kişiler yaşadıkları acıya rağmen, hatta bazen onun sayesinde, kendilerini daha güçlü, daha anlam arayışında ve hayata daha bağlı hissedebiliyorlar.

Araştırmacılar Tedeschi ve Calhoun’a göre bu büyüme beş alanda ortaya çıkabiliyor:

1. Hayata daha fazla değer verme
2. Kendini daha güçlü hissetme
3. İlişkilerde daha fazla yakınlık kurma
4. Yeni olanakları fark etme
5. Daha derin bir ruhsal anlayış geliştirme

İlk bakışta, bir travmanın ardından pozitif bir değişimin olması şaşırtıcı gelebilir. Ancak bu durum, insan zihninin ne kadar esnek ve güçlü olduğunu gösteriyor. Travmatik olaylar, hayatın anlamını yeniden düşünmemize neden olabiliyor. Birçok kişi yaşadığı kayıplardan sonra, neyin gerçekten önemli olduğunu fark ettiğini söylüyor. Mesela, kanser atlatan biri sağlığın değerini daha iyi anlayabiliyor ya da deprem yaşamış biri, sevdiklerine daha fazla vakit ayırmanın önemini kavrayabiliyor.

Bu herkesin yaşadığı bir süreç olmayabilir. Herkesin travmayla baş etme şekli farklıdır. Bazı insanlar daha uzun sürede iyileşirken, bazıları daha hızlı toparlanabiliyor. Büyüme mutlaka “travmanın iyi bir şey olduğu” anlamına da gelmez. Travma her zaman zordur. Ama bazı insanlar, destekleyici çevreleri, kişilik özellikleri veya içsel güçleri sayesinde bu zor süreci bir dönüm noktasına çevirebiliyorlar.

Ülkemizde yaşanan büyük depremler veya toplumsal travmalar sonrasında birçok insanın hayata bakışında değişimler olduğu gözlemlenmiştir. Örneğin 1999 Marmara Depremi sonrası yapılan bazı araştırmalar, insanların aile bağlarına daha çok önem vermeye başladığını ve yardımlaşmaya daha açık hale geldiklerini ortaya koymuştur.

Ayrıca bazı çalışmalar, travma sonrası büyümenin kültürle de yakından ilişkili olduğunu gösteriyor. Batı kültürlerinde bireysel değişimler öne çıkarken, Türkiye gibi daha topluluk odaklı kültürlerde “birlikte baş etme”, “dayanışma” gibi değerler daha fazla ön plana çıkabiliyor.

Bu konuda bazı eleştiriler de var. Kimileri, insanların aslında büyüme yaşamadığını, sadece olanları anlamlandırmak için kendilerini bu şekilde ikna ettiğini savunuyor. Ancak travma sonrası büyümeyi destekleyen birçok bilimsel araştırma, bunun sadece bir “kandırmaca” değil, gerçek bir psikolojik dönüşüm olabileceğini gösteriyor.

Travma sonrası büyüme bize şunu gösteriyor: İnsanlar çok zor koşullarda bile yeniden ayağa kalkabilir. Hatta bazen, eskisinden daha güçlü ve daha farkında bir şekilde yaşamaya devam edebilirler. Elbette bu, herkesin aynı şekilde iyileşeceği anlamına gelmiyor. Ancak umut verici olan şu ki, insan zihni değişime ve iyileşmeye açık.

Eğer siz ya da bir yakınınız zor bir dönemden geçiyorsanız, bu sürecin sonunda yeni anlamlar ve güçler keşfetmek de mümkün olabilir.